شاید بارها با واژه های اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی در برنامه مالی و یا غیره برخورد کرده اید اما تفاوت این دو را نمی دانید. شخص حقیقی و حقوقی از نظر نوع حقوق، تکالیف و بسیاری از پارامترهای دیگر با هم متفاوتند. در این مقاله در مورد انواع اشخاص حقیقی و حقوقی به طور مفصل صحبت خواهیم کرد، همچنین ویژگی شخص حقیقی و حقوقی، تفاوت شخصیت حقیقی و حقوقی، سامانه اشخاص حقیقی و حقوقی و … را بررسی می کنیم
در ادامه به طور مفصل با مراحل و مدارک مورد نیاز برای ثبت مؤسسه حقوقی آشنا خواهیم شد و نحوه استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی را به شما خواهیم گفت. همچنین در مورد شرکت های تجاری و غیر تجاری نیز صحبت می کنیم. با ما همراه باشید

شخص حقیقی کیست؟
اشخاص حقیقی (Individuals) افراد و انسان ها هستند که با تولد دارای شخصیت حقیقی شده و می توانند از حق و حقوقی مثل مالکیت برخوردار باشند. لازم به ذکر است که وقتی اشخاص حقیقی به سن قانونی برسند شخصیت حقوقی نیز پیدا می کنند. بنابراین کسی که دارای تکلیف باشد شخصیت حقیقی است پس همه افراد جامعه اشخاص حقیقی هستند
مطالب مرتبط
محاسبه مالیات حقوق
اظهارنامه عملکرد چیست؟
دفاتر قانونی حسابداری چیست؟
اظهار نامه مالیاتی
بر اساس ماده 956 قانون مدنی، اشخاص حقیقی به نوعی شخصیت حقوقی نیز دارند که با مرگ آن ها پایان می‌یابد. یعنی انسان در زمان حیات شخصیت حقیقی دارد و صاحب حق و حقوق است اما پس از مرگ تکلیف اموال، دیون و … از جانب او از طریق تقسیم ارث و پرداخت دین مشخص خواهد شد.
ویژگی اشخاص حقیقی چیست؟
:از جمله ویژگی‌های اشخاص حقیقی عبارتند از
اختصاص مفاهیم تولد و مرگ به شخص حقیقی: یعنی مفهوم تولد و مرگ تنها برای اشخاص حقیقی به کار می رود و اگر بخواهیم این مفهوم را برای اشخاص حقوقی استفاده کنیم باید واژه هایی مثل تاسیس و انحلال را جایگزین کنیم.
اختصاص حقوق طبیعی به اشخاص حقیقی: یعنی حقوق طبیعی مثل حق پدر، حق ازدواج، حضانت یا غیره فقط به اشخاص حقیقی اطلاق می شود
اختصاص مفهوم ارتکاب جرم به اشخاص حقیقی: به این معنی که ارتکاب جرم تنها از طرف اشخاص حقیقی رخ می دهد و جرمی که اشخاص حقوقی مرتکب شوند نوعی کیفردهی محسوب خواهد شد و به طور مستقل جرم نامیده نمی شود
اشخاص به دو دسته اشخاص حقیقی و حقوقی تقسیم می شود
انواع اشخاص حقیقی
گفتیم که اشخاص حقیقی، همان افراد و انسان ها هستند. بنابراین بزرگ یا کوچک بودن اشخاص حقیقی تأثیری در نوع شخصیت اطلاق شده به آن ها ندارد. کلیه افراد، دارای شخصیت حقیقی هستند که جنبه حقوقی شخصیت آن ها دارای زمان بندی از تولد تا مرگ است.
شخص حقوقی کیست؟
اشخاص حقوقی (Legal entities) به مجموعه افرادی می گویند که دور هم جمع شده و با شخصیتی جدید و مستقل نهادی را تأسیس می کنند. کلیه سازمان ها، شرکت ها، نهاد ها و ارگان های دیگر در تعریف شخصیت حقوقی می گنجد. در واقع مفهوم شخصیت حقوقی یک شخصیت فرضی است که در قالب یک نهاد، چند نفر از اشخاص حقیقی را دور یکدیگر جمع می کند.

نکته مهم
شخصیت حقوقی از شخصیت حقیقی مالکان شرکت مستقل است. استقلال اشخاص حقیقی و حقوقی در شرکت‌های بزرگ بسیار مشخص‌تر از شرکت‌‌های کوچک است
شناسه ملی اشخاص حقوقی
شناسه ملی اشخاص حقوقی کشور مثل کد ملی افراد، اطلاعات هویتی اشخاص حقوقی را نشان می دهد. در واقع اعتبار اشخاص حقوقی و اصالت شرکت ها از طریق شناسه اشخاص حقوقی بررسی می شود.
مواردی که با استفاده از شناسه مالی اشخاص حقوقی قابل بررسی است عبارتند از
اصالت و اعتبار شرکت ها
احراز صلاحیت ثبتی و قانونی شرکت ها
اطلاعات مربوط به تاریخ ثبت و حیات شرکت
آدرس ثبتی دفتر شرکت و شعبات و شهر محل ثبت (بیشتر بخوانید: اساسنامه چیست)
اسامی مدیر عاملان و رؤسای هیئت مدیره و بازرس ها
لازم به ذکر است که استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی از طریق سایت اداره ثبت اسناد و املاک کشور به آدرس https://ilenc.ssaa.ir امکان پذیر است
سامانه استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی
ویژگی های اشخاص حقوقی چیست؟
:ویژگی‌های اشخاص حقوقی عبارتند از
شروع و پایان حیات: اشخاص حقوقی نیز مانند اشخاص حقیقی دارای مدت زمان حیات هستند. که شامل تاریخ تأسیس و تاریخ انحلال است
نام: از ضروریات تأسیس شرکت ها داشتن نام است. داشتن نام شرکت برای ثبت آن و برقراری ارتباط با جامعه هدف ضروری است. همچنین لازم به ذکر است برای مدیریت مالی شرکت ها نیاز به یک نرم افزار حسابداری شرکتی است. برای اطلاع از قیمت‌ نرم افزار ها نیز می‌توانید به صفحه قیمت نرم افزار حسابداری مراجعه نمایید.
محل اقامت: بر اساس قوانین ایران، محل اقامت اشخاص حقوقی، همان مرکز عملیات آن ها است. منظور از مرکز عملیات همان نهاد، سازمان یا شرکتی است که شخصیت های حقیقی در آن دور هم جمع شده و تصمیمات شرکت را می گیرند.
تابعیت: بر اساس قوانین ایران تابعیت هر شخص حقوقی، تابعیت کشوری است که محل اقامت او باشد. یعنی هر شرکت تأسیس شده در ایران، تابعیت ایرانی دارد.
حقوق و تکالیف: حقوق و تکالیف اشخاص حقوقی، در محدوده قانون یا اساس نامه ها است. لازم به ذکر است که شخصیت حقوقی دارای حق طبیعی مثل حق پدر، حضانت و … نیست. از طرفی چون شخصیت حقوقی دارای قدرت تصمیم گیری مستقل نیست وظیفه اتخاذ تصمیمات اشخاص حقوقی، بر عهده مقاماتی است که به موجب قانون و اساسنامه، صلاحیت اتخاذ تصمیم دارند و حداقل دستمزد و غیره را مشخص می‌کنند. مثلا وظیفه تصمیم‌گیری در یک شرکت بر عهده مدیرعامل، هیئت مدیره و مجمع صاحبان سهام است. ( مشاهده نمونه اساسنامه شرکت)
انواع اشخاص حقوقی
در منابع مختلف به انواع مختلفی از اشخاص حقوقی اشاره شده است. انواع اشخاص حقوقی بر اساس عمومی یا خصوصی بودن شخصیت آن ها تعریف می شوند. البته دقت داشته باشید که در قانون نظام صنف، هر شخص حقیقی و حقوقی که فعالیت صنفی داشته باشد، فرد صنفی نیز نامیده می شود. در این زمینه پیشنهاد می کنیم در شکل زیر یک دسته بندی کلی از انواع شخصیت حقوقی ترسیم شده است که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
انواع اشخاص حقوقی در تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی
اشخاص حقوقی عمومی
اشخاص حقوقی عمومی که ممکن است اشخاص حقوقی حقوق عمومی نیز نام برده شوند کلیه اشخاص حقوقی هستند که مجوز قانونی آن ها تصویب و بلافاصله شروع به فعالیت کنند مثل وزارتخانه ها
اشخاص حقوقی خصوصی
اشخاص حقوقی خصوصی که ممکن است اشخاص حقوقی حقوق خصوصی نیز نام برده شوند، شامل شرکت های تجاری و غیر تجاری هستند.
شرکت های تجاری
:بر اساس ماده 20 قانون تجارت ایران، شرکت های تجاری در 7 عنوان طبقه بندی می شوند
شرکت های سهامی عام و خاص (اگر شرکت سهامی عام و خاص هستید آیا میدانید اساسنامه چیست؟)
شرکت های تضامنی
شرکت های با مسئولیت محدود
شرکت های مختلط غیر سهامی
شرکت های مختلط سهامی
شرکت های نسبی
شرکت های تعاونی تولید و مصرف
شرکت های غیر تجاری
شرکت های غیر تجاری که از انواع اشخاص حقوقی خصوصی هستند فعالیت تجاری انجام نمی دهند. یعنی اهداف شرکت های غیر تجاری انجام اموری مانند امور علمی، ادبی، خیریه و … است. شرکای این نوع شرکت ها نیز ممکن است هدف انتفاعی یا غیرانتفاعی داشته باشند
:انواع شرکت های غیر تجاری
:انواع شرکت های غیر تجاری که زیر مجموعه اشخاص حقوقی خصوصی هستند عبارتند از
مؤسساتی که هدف جلب منافع و تقسیم بین شرکای خود را ندارد. این مؤسسات به اصطلاح مؤسسات غیرانتفاعی نامیده می شوند
مؤسساتی که هدف جلب منافع مادی و تقسیم بین شرکای خود یا سایرین را داشته باشد. این مؤسسات به اصطلاح مؤسسات انتفاعی نامیده می شوند
انواع دیگر اشخاص حقوقی
طبقه بندی اشخاص حقوقی در هر منبعی متفاوت است اما علاوه بر موارد ذکر شده در بخش های قبلی، انواع دیگری از دسته بندی اشخاص حقوقی به شرح زیر است.
انواع دیگر اشخاص حقوقی در تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی چیست؟
برای اینکه بهتر متوجه شود که تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی چیست در جدول زیر به مقایسه این دو شخصیت حقیقی و حقوقی بر اساس معیارهای مختلف پرداخته ایم. بدین طریق تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی آشکار می شود
معیاراشخاص حقوقیاشخاص حقیقیحقوقفرضی و اعتباری استطبیعی استحیاتبا اراده مؤسسین طبق قرارداد، به وجود می‌ آیند و با انحلال یا ورشکستگی از بین می‌ روندبا تولد آغاز و با مرگ پایان می یابدنامداشتن نام ثبت شده برای معامله و ایجاد ارتباطدارای نام و نام خانوادگیمحل اقامتمحل اقامت باید مشخص باشدمحل اقامت مشخص است
در دوره آموزش حسابداری مالیاتی اطلاعات بیشتری درباره اشخاص حقیقی و حقوقی به شما داده خواهد شد. در صورت علاقمند بودن به اطلاعات بیشتر می‌توانید در این دوره شرکت کنید
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در بورس
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در بورس در نوع هدف آن ها از سرمایه گذاری، دید کوتاه مدت یا بلندمدت آن‌ها برای سرمایه گذاری تعریف می شود
:اشخاص حقیقی معمولاً
دید کوتاه مدت به بازار دارند
با سرمایه اندک وارد بازار می شوند
تنها به دنبال کسب سود هستند
دانش کافی برای فعالیت در بازار ندارند
ممکن است تحت تأثیر شایعات و جو روانی بازار خرید و فروش سهم کنند و تعادل بازار را به هم بزنند
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در دید کوتاه شخصیت حقیقی به بازار بورس
:اما اشخاص حقوقی
دید بلند مدت در بازار دارند
سرمایه زیادی را به بازار تزریق می کنند
هدف آن ها علاوه بر کسب سود، حمایت از سهم، حفظ یا به دست آوردن کرسی هیئت مدیره یا تأمین مالی است
تعادل بازار را حفظ می کنند. مثلا ممکن است بازار مثبت باشد اما سهام دار حقوقی در نقش فروشنده ظاهر شود تا تعادل را برقرار کند
شامل تیمی از تحلیلگران هستند و خرید و فروش را بر اساس ارزش واقعی سهم ها انجام می دهند
نظارت هایی از سوی ناظر بازار و سهامداران شرکت بر عملکرد اشخاص حقوقی وجود دارد
برای کنترل ریسک سرمایه، رفتار عجولانه ندارند و حساب شده تر از سهام‌داران حقیقی عمل می کنند
موسسه حقوقی چیست؟
موسسات حقوقی(Legal Institute) اشخاص حقوقی غیر تجاری هستند که برای انجام اموری مثل مشاوره، وکالت، تنظیم قرارداد و .. توسط وکلای دادگستری تأسیس می شود. تشکیل این مؤسسات بر اساس مقررات قانونی آئین نامه مربوط به تشکیل موسسه حقوقی، ثبت و اداره می شود.
نکته: در دی‌ ماه سال 91 بخشنامه شماره 191536 مدیر کل اداره ثبت شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری مصوب کرد که افراد غیر وکیل هم می توانند برای ثبت مؤسسه حقوقی اقدام کنند
مراحل ثبت موسسه حقوقی
در این بخش به طور مفصل مراحل و شرایط ثبت شرکت حقوقی را شرح می دهیم.
در مرحله اول داشتن تخصص حقوقی برای ثبت مؤسسه حقوقی لازم است به این معنی که شما یا یک نفر از شرکا باید دارای حداقل مدرک کارشناسی در حوزه حقوقی باشد. لازم به ذکر است که حداقل تعداد نفرات برای ثبت مؤسسه دو نفر است
مرحله دوم اخذ مجوز فعالیت موسسه حقوقی از قوه قضاییه است. در صورت نداشتن محکومیت کیفری یا انتظامی، قوه قضائیه مجوز موسسه حقوقی را صادر می کند . مدت اعتبار پروانه تاسیس، توسط قوه‌قضائیه تعیین و تمدید ثبت، تابع تمدید پروانه می باشد
اگر علاقمند به داشتن اطلاعات در حوزه پروانه کسب و مدارک مورد نیاز برای دریافت آن هستید، می‌توانید به مقاله پروانه کسب مراجعه نمایید
از جمله شرایط اخذ مجوز، داشتن حداقل یک سال سابقه کار حقوقی و حداقل سرمایه غیر نقدی یک میلیون ریالی است
تعیین نام موسسه حقوقی مطابق با آئین نامه (کاملاً فارسی و پرهیز از کاربرد کلمات غیر متعارف و خارج از فرهنگ اسلامی) که این نام باید سه سیلابه و خاص باشد
مرحله چهارم تهیه اساسنامه حرفه ای تایید شده توسط کانون وکلای دادگستری است. به همراه این اساسنامه باید اظهارنامه، تقاضانامه و سایر مستندات مورد نیاز موسسه تهیه شود
:مدارک مورد نیاز ثبت موسسه حقوقی عبارتند از
تقاضانامه ثبت موسسه حقوقی
اساسنامه مورد تایید کانون وکلای دادگستری
کپی مدارک شناسایی کلیه موسسین، اعضا هیئت مدیره و شرکا
کپی برابر اصل مدارک شناسایی نماینده شخص حقوقی
کپی آخرین روزنامه رسمی شخص حقوقی در صورتی که هر یک از شرکا دارای شخصیت حقوقی باشند
ارائه مدرک تحصیلی مرتبط (حداقل کارشناسی حقوق برای یکی از اعضا هیئت مدیره)
وکالت‌نامه وکیل
مجوز قوه قضاییه
لازم به ذکر است که برای شروع فعالیت باید ابتدا گواهی پلمپ دفاتر قانونی به همراه اعتبار سنجی کد اقتصادی مؤسسه پس از ثبت موسسه حقوقی دریافت شود. در مورد نمونه اساسنامه شرکت چه میدانید؟
سامانه اشخاص حقیقی و حقوقی
از طریق سایت قوه قضائیه، در بخش استعلام شناسه ملی مطابق تصویر زیر می توان به لینک استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی به آدرس https://ilenc.ssaa.ir دسترسی پیدا کرد
سامانه اشخاص حقیقی و حقوقی
سامانه شناسایی اشخاص حقوقی کشور
برای شناسایی اشخاص حقوقی باید به سایت قوه قضائیه مراجعه و به لینک https://ilenc.ssaa.ir بروید. لازم به ذکر است که تاسیس شرکت حقوقی از طریق سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از طریق لینک https://www.ssaa.ir امکان پذیر است. در تصویر زیر بخش های مختلف این سایت قابل مشاهده است